„Uzależnienie to choroba duszy i emocji”. Nastolatkowie, którzy nie posiadają zbyt dużej pewności siebie, nie potrafią zachowywać się asertywnie, radzić sobie z sytuacjami konfliktowymi oraz nie wiedzą jak konstruktywnie spędzać wolny czas, szybciej sięgają po środki psychoaktywne.
Głównymi przyczynami, najczęściej wymienianymi, sięgania po substancje uzależniające są:BR> potrzeba poczucia się na luzie,
- potrzeba zaspokojenia nieśmiałości,
- potrzeba poczucia się dorosłym,
- rozwój własnego „ja” i potrzeba autonomii,
- chęć sprawdzenia „jak to będzie”,
- chęć złamania zakazu,
- chęć wypełnienia czasu, zwłaszcza wtedy, gdy odczuwa się nudę.
Te wszystkie elementy wiążą się ściśle z potrzebą rozwoju u młodych ludzi, ale też są sygnałem, że coś dzieje się nie tak. Czynniki wymienione wyżej pojawiają się częściej, gdy dziecko nie ma zaspokajanych podstawowych potrzeb, czyli miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa. Podstawowym zadaniem rodziców i wychowawców jest wspomaganie młodych ludzi w ich dążeniu do dorosłości.
JAK ROZPOZNAĆ, ŻE DZIECKO PALI?
Informacje dla palących rodziców:
- Dzieci rodziców palących papierosy, są bardziej narażone na to, że też zaczną palić, niż dzieci osób niepalących
- Wiele nastolatków podbiera papierosy palącym rodzicom. Jeżeli palisz, to nie trzymaj papierosów w miejscu łatwo dostępnym dla dziecka
- Weź pod uwagę, że osobie palącej znacznie trudniej będzie poczuć dym papierosowy w domu czy na ubraniu Twojego dziecka. Wykaż więcej troski.
Nie bagatelizuj dziwnych zachowań!
Wiele oznak tego, że dziecko pali jest trudnych do zauważenia, ale inne są znacznie bardziej oczywiste. Na przykład:
- Czy czujesz zapach dymu na ubraniach lub włosach dziecka?
- Czy zauważyłeś pudełka zapałek lub zapalniczki w pokoju dziecka lub w kieszeniach jego ubrania?
- Czy dziecko szuka pretekstów żeby na krótko wychodzić z domu?
- Czy dziecko bez przekonującego powodu zostawia otwarte okno w swoim pokoju?
- Czy dziecko ma wypalone dziury w ubraniu?
- Czy dziecko zaczęło używać płynu do płukania ust, miętowych gum lub drażetek?
- Czy znajomi dziecka są osobami palącymi? Dzieci, których przyjaciele palą papierosy, są 9 razy bardziej narażone na to, że same zaczną palić niż dzieci, których znajomi nie palą.
WIDOCZNE W ZACHOWANIU DZIECKA OZNAKI SYGNALIZUJĄCE, ŻE JEST ONO POD WPŁYWEM ALKOHOLU:
- czerwone oczy
- rozszerzone źrenice, dziwne ruchy oczu
- „zamazana” mowa
- niepewny chód
- inne niż normalne zabarwienie cery – cera blada lub zaczerwieniona
- nieadekwatne chichotanie lub śmiech
- nagły apetyt (przegryzania czegoś)
- alkohol wyczuwalny w oddechu
- zapach płynu do płukania ust, gumy do żucia lub mięty po powrocie ze spotkania z rówieśnikami
- widzenie i słyszenie rzeczy, których inni nie zauważają
- trudności w koncentracji, skupieniu uwagi
SYGNAŁY MOGĄCE ŚWIADCZYĆ, ŻE DZIECKO MOŻE MIEĆ KONTAKT ZE ŚRODOWISKIEM NARKOTYCZNYM.
Narkotyki są dostępne wszędzie. Kontakt z nimi może się przydarzyć każdemu dziecku. Dzieci sięgają po narkotyki z ciekawości i pod wpływem mody. Zdarza się, że w ten sposób dzieci ukrywają swoje kompleksy i problemy. Czasami właśnie tak chcą zwrócić na siebie uwagę zabieganych rodziców. Jeśli sposób zachowania czy "dziwne" przedmioty znajdowane w domu wzbudzą podejrzenia nie należy wpadać w panikę. Trzeba szybko skontaktować się z terapeutą, który poradzi jak postępować. Pierwsze próby z narkotykami dziecko zwykle starannie ukrywa przed dorosłymi. Wszelkie niepokojące zmiany będzie łatwiej zauważyć rodzicom, którzy mają z dzieckiem dobry kontakt, wiele ze nim rozmawiają i dużo czasu spędzają razem. Pamiętajmy jednak, że niektóre zachowania i postawy mogą mieć inne przyczyny, takie jak kłopoty szkolne lub rodzinne, zranione uczucia, niepowodzenia w kontaktach z rówieśnikami i wiele innych, które należy traktować równie poważnie i starać się pomóc dziecku je rozwiązać.
Na co powinniśmy zwrócić uwagę:
Zachowanie
- huśtawka nastrojów, naprzemienne ożywienie i ospałość,
- nadmierny apetyt lub brak apetytu,
- porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
- kłopoty w szkole (słabsze oceny, konflikty z nauczycielami, wagary),
- izolowanie się od innych domowników,
- zamykanie się w pokoju, niechęć do rozmów,
- zamykanie swojego pokoju na klucz, akcentowanie potrzeby prywatności
- częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza,
- wypowiedzi zawierające pozytywny stosunek do narkotyków,
- zmiana grona przyjaciół, zwłaszcza na starszych od siebie,
- krótkie rozmowy telefoniczne prowadzone półsłówkami,
- późne powroty lub nagłe wyjścia z domu,
- bunt, łamanie obowiązujących w domu zasad,
- kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu,
- powtarzające się zgłaszanie przez dziecko zagubień lub kradzieży przez rówieśników drobnych sum pieniędzy,
- kłopoty z koncentracją,
- zmiany w porach spania,
- nadmierne reakcje na krytykę lub niewielkie nawet niepowodzenia.
Wygląd zewnętrzny
- nowy styl ubierania się,
- szybkie wychudzenie lub nagły wzrost masy,
- przewlekły katar, krwawienie z nosa,
- zaburzenia pamięci oraz toku myślenia,
- przekrwione oczy, nadmiernie zwężone lub rozszerzone źrenice nie reagujące na światło,
- bełkotliwa, niewyraźna mowa,
- brak zainteresowania swoim wyglądem i nieprzestrzeganie zasad higieny,
- słodkawa woń oddechu, włosów, ubrania,
- ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie, "gęsia skórka".
Narkotyki lub przybory do ich używania
- fifki, fajki, bibułki papierosowe
- małe foliowe torebeczki z proszkiem, tabletkami, kryształkami lub suszem
- kawałki opalonej folii aluminiowej, łyżka
- znaczki, białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami
- leki bez recepty
- tuby, słoiki, foliowe torby z klejem
- igły, strzykawki
Reakcje
- Marihuana, haszysz: gadatliwość, wesołkowatość, opóźnione reakcje, wzmożony apetyt, przekrwione białka, kaszel
- Amfetamina: duża ruchliwość, poczucie energii i siły, niepokój, drażliwość, szybkie mówienie, brak apetytu, duże łaknienie, powiększone źrenice
- Kleje, rozpuszczalniki, lakiery: zapach kleju lub acetonu, zaburzenia mowy i równowagi, częste bóle głowy, wymioty
- LSD, grzyby halucynogenne: utrata kontaktu z rzeczywistością, potliwość, zaburzenia postrzegania czasu i przestrzeni
- Ecstasy: nienaturalne ożywienie i pobudzenie ruchowe, poczucie energii i siły, przyspieszony oddech i praca serca, przegrzanie
- Kokaina, krack: duża nadpobudliwość, gadatliwość, nagłe zmiany nastroju, wybuch agresji, niepokój
- Kompot, heroina: zaburzenia mowy, szkliste oczy, zwężone źrenice, opadające powieki, senność, nudności i wymioty, brak apetytu.
UWAGA!
- Nie wszystkie z wymienionych objawów muszą się pojawić.
- Dopiero pojawienie się kilku z wymienionych objawów może wskazywać na narkotyki.
- Jest mało prawdopodobne, żeby wszystkie objawy wystąpiły jednocześnie.
- Im głębsza faza uzależnienia, tym objawy choroby są bardziej widoczne, wynikają z utraty kontroli nad braniem środków odurzających. Wzrasta ryzyko przedawkowania i śmierci.
Najczęstsze błędy, popełniane przez rodziców:
- przeprowadzanie zasadniczych rozmów z dzieckiem, kiedy jest ono pod wpływem środka odurzającego
- udawanie, że to nieprawda i niewiara w fakty
- usprawiedliwianie dziecka, szukając winy w sobie (Właśnie na taką reakcję liczy dziecko. Specjalnie wzbudza konflikty i poczucie winy u rodziców. Osłabia to ich zdecydowane działania)
- myślenie o tym, że problem się sam rozwiąże
- ochrona dziecka przed konsekwencjami używania narkotyków: pisanie usprawiedliwień nieobecności w szkole, spłacanie długów dziecka, tolerowanie kradzieży
- wdawanie się w dyskusję na temat nieszkodliwości narkotyków (szczególnie, gdy się nie ma rzetelnej wiedzy o ich działaniu).
Jak się zachować?
Spokojnie i rzeczowo zadawać konkretne pytania, np.: Czy bierzesz narkotyki? Zazwyczaj uciekanie dziecka w świat uzależnień wiąże się głównie z „niezrozumieniem” jego odczuć i potrzeb wieku młodzieńczego, nie akceptacją środowiska i najbliższego otoczenia. Aby uniknąć takiego stanu w domu i kręgu rodzinnym, należy zwracać szczególną uwagę na to, co mówi i jakie ma problemy. Należy znaleźć czas na wysłuchanie problemów, unikać złośliwych i krytycznych porównań z innymi rówieśnikami. Młody człowiek doznaje w ten sposób, że jest odtrącony i niepotrzebny. Należy tak kierować swoimi poczynaniami tak, aby miał wiarę w siebie i poczucie bezpiecznego ogniska domowego. W miarę dyskretnie należy poznać grono przyjaciół i ich zwyczaje. Kontrolować z innymi rodzicami miejsca, w których przebywa i co robi. Każdą anomalię w zachowaniu trzeba sprawdzić i poznać jej przyczynę, aby w porę podjąć odpowiednie działania. Im wcześniej dojdzie do ujawnienia skłonności do środków narkotycznych, łatwiej jest nad tym zapanować. Jeżeli dojdzie jednak do faktu, że dziecko miało jednak bezpośredni kontakt z narkotykiem, co w dzisiejszych czasach nie jest trudne, nie należy popadać w panikę. Należy zastanowić się nad przyczyną sięgnięcia po narkotyki. Może został podany wbrew woli? Może zaszło coś, co spowodowało chęć zwrócenia w ten sposób na siebie uwagi? Być może nagromadziły się kłopoty w środowisku szkolnym czy koleżeńskim? A być może powstała nieodparta chęć spróbowania „zakazanego owocu”? Należy się zastanowić, w jaki sposób Ty jako rodzic, nauczyciel czy opiekun możesz zaradzić, aby pomóc dziecku. Najważniejszym jest wychwycenie symptomów narkotycznych skłonności. Nie wahaj się zasięgnąć porady specjalisty, bo zwlekanie grozi tragedią, która oprócz dziecka dosięgnie również Ciebie.