Czy pamiętasz, jak powinno wyglądać silne hasło? Wiesz w jakich sytuacjach nie powinieneś publikować zdjęć w Sieci? A może zdarza Ci się trochę nadużywać technologii? Biblioteka Szkolna „U Sowy Poczytajki”, korzystając z serwisu Sieciaki.pl przypomina Uczniom zasady bezpiecznego korzystania ze zdobyczy techniki. W artykule znajdziecie zagadnienia dotyczące m.in.: prywatności, publikacji zdjęć w Sieci, przeciwdziałania cyberprzemocy i hejtowi, robienia wirtualnych zakupów czy zawierania znajomości w Internecie, a także kulturalnego zachowania i poszanowania praw autorskich. Zachęcamy Was do wspólnej zabawy i nauki!
PRYWATNOŚĆ
- W adresie swojej prywatnej poczty elektronicznej nie używaj własnego imienia i nazwiska (imię[kropka]nazwisko[malpka]sieciaki[kropka]pl).
- Twoje internetowe hasła to Twoja tajemnica. Jeżeli musisz w sieci wybrać jakieś hasło, pamiętaj, żeby nie było łatwe do odgadnięcia i strzeż go, jak oka w głowie.
- Silne hasło powinno zawierać duże i małe litery, cyfry oraz znaki specjalne. Dobrze je co jakiś czas zmieniać, co najmniej raz na kilka miesięcy.
- Jeżeli prowadzisz w Internecie stronę, nigdy nie podawaj tam swojego adresu domowego, numeru telefonu itp.
- Jeśli wypełniasz formularz rejestracji, gdzie należy wpisać dane osobowe (imię, nazwisko, adres zamieszkania, wiek, adres e-mail), skonsultuj to z rodzicami. Umieszczanie danych osobowych w sieci jest niebezpieczne, warto więc, aby to rodzic zdecydował, czy wpisywanie prywatnej informacji o sobie jest na pewno konieczne.
- Zadbaj o to, aby Twój profil na portalu społecznościowym był widoczny jedynie dla Twoich znajomych, a nie otwarty dla kilku milionów użytkowników.
- Odchodząc od komputera, nie zapominaj o wylogowaniu się ze swojego konta na poczcie czy portalu społecznościowym. Wtedy niepowołane osoby nie będą miały okazji poznać Twoich danych.
PUBLIKACJA ZDJĘĆ W SIECI
- Jeśli publikujesz w sieci swoje zdjęcia, zadbaj, by widzieli je tylko Twoi znajomi. W przeciwnym razie może zobaczyć Twoje zdjęcia ktoś, kto zechce wykorzystać je, by Cię ośmieszyć lub skrzywdzić.
- Nie publikuj w Sieci zdjęć czy filmów przedstawiających osoby, które nie wyraziły na to zgody.
ZNAJOMOŚCI W SIECI
- Pamiętaj, że nigdy nie możesz mieć pewności, z kim rozmawiasz w Internecie. Ktoś, kto podaje się za Twojego rówieśnika, w rzeczywistości może być dużo starszy i mieć wobec Ciebie złe zamiary.
- Spotkania z osobami poznanymi w Internecie mogą być niebezpieczne! O każdej otrzymanej propozycji spotkania koniecznie poinformuj rodziców.
ZAPOBIEGANIE CYBERPRZEMOCY
- Jeśli chcesz nagrać film lub zrobić komuś zdjęcie, zawsze zapytaj tę osobę o pozwolenie. Nie można nagrywać ani fotografować osób, które sobie tego nie życzą.
- Nie umieszczaj w sieci zdjęć ani filmików z osobami, które nie wyraziły na to zgody. Jeśli ktoś umieści w Internecie materiał, który Cię obraża lub ośmiesza, zgłoś to natychmiast administratorowi danej strony. Skontaktuj się z konsultantami Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 – tam uzyskasz fachową pomoc.
- Nie przenoś konfliktów do Sieci. Nie umieszczaj w Internecie obraźliwych ani ośmieszających filmików. Możesz nimi wyrządzić komuś prawdziwą krzywdę.
- Szanuj innych Internautów. Traktuj ich tak, jak chcesz, żeby oni traktowali Ciebie.
PRZECIWDZIAŁANIE HEJTOWI
Przestrzegaj zasad antyhejtowych:
- Zastanów się, zanim odpowiesz na hejterski komentarz. Nie daj się ponieść emocjom, nie odpowiadaj pod wpływem chwili.
- Jeżeli bardzo się złościsz, napisz odpowiedź, a potem weź głęboki oddech i skasuj ją.
- Nie odpowiadaj agresją na agresję. W ten sposób jedynie prowokujesz hejtera do dalszego obrażania.
- Nie lajkuj, nie udostępniaj hejterskich komentarzy. W ten sposób jedynie zwiększasz ich zasięg.
- Jeżeli możesz, kasuj nienawistne komentarze.
- Zgłaszaj hejt i mowę nienawiści, korzystając z opcji dostępnych na forach lub w mediach społecznościowych.
- Nie każda krytyka to hejt. Odróżniaj hejt od konstruktywnej krytyki.
- Gdy coś ci się nie podoba lub denerwuje, wyraź to kulturalnie, nie hejtuj.
- Nie rezygnuj z tego, co robisz, myślisz i mówisz tylko ze względu na hejterów.
- Jeżeli nie możesz poradzić sobie z hejterem, zgłoś to osobie zaufanej lub zadzwoń na bezpłatny numer Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111.
NADMIERNE KORZYSTANIE Z TECHNOLOGII
- Uważaj! Zbyt długie korzystanie z Internetu może zaszkodzić Twojemu zdrowiu i pogorszyć kontakty z kolegami czy najbliższymi.
- spędzaj całego wolnego czasu w Internecie. Ustal sobie limit czasu, który spędzasz w Sieci i staraj się go nie przekraczać.
- zaniedbuj szkoły i kolegów, staraj się spędzać z nimi dużo czasu. Nie wykorzystuj Internetu tylko do rozrywki, poszukaj interesujących stron, dzięki którym będziesz mógł rozwijać swoje zainteresowania i pasje.
- Rozwijaj swoje zainteresowania także poza Siecią.
WIRTUALNE ZAKUPY
- Jeżeli chcesz coś kupić w Internecie, poproś o pomoc rodziców. Nigdy nie podawaj numeru karty kredytowej i nie wypełniaj internetowych formularzy bez wiedzy i zgody rodziców.
- Korzystając z aplikacji mobilnych, uważaj na mikropłatności. Niektóre z aplikacji, choć początkowo bezpłatne, posiadają możliwość zakupów wewnątrz aplikacji. Informacja o tzw. mikropłatnościach czy zakupach w aplikacji zazwyczaj znajduje się obok ikony danej aplikacji w sklepie mobilnym.
POSZANOWANIE PRAW AUTORSKICH
- Szanuj prawo własności w Sieci. Jeżeli posługujesz się materiałami znalezionymi w Internecie, programami, muzyką czy filmami, zawsze podawaj źródło ich pochodzenia.
- Korzystając z Internetu podczas odrabiania prac domowych, zawsze sprawdzaj wiarygodność źródła. Nie wszystkie treści w Sieci są prawdziwe i wartościowe.
NETYKIETA
Jeśli chcesz być dobrze traktowany w sieci, i Ty bądź dobry dla innych Internautów. Aby zapobiec „wpadce”, przeczytaj Netykietę i naucz się jej na pamięć:
- Nie rozsyłaj internetowych łańcuszków (łańcuszek internetowy to wiadomość zawierająca prośbę o rozesłanie jej do jak największej liczby Internautów, jest popularną formą spamu).
- Staraj się nie nadużywać emotikonek (uśmieszków, buziaczków).
- Bez potrzeby nie pisz dużymi literami, gdyż oznaczają KRZYK.
- Nie bądź Bełkotem, nie prowokuj kłótni w sieci. Staraj się nie irytować innych Internautów.
- Wystrzegaj się Bełkota i internetowych Trollów. Nie daj się sprowokować.
- Nie obrażaj innych użytkowników Sieci. Pamiętaj: również w Internecie jesteśmy odpowiedzialni za swoje działanie.
- Szanuj cudzą własność. Nie podpisuj się pod czyimiś wypowiedziami czy pracami. Korzystając z materiałów znalezionych z Sieci, zawsze podawaj źródło ich pochodzenia.
- Zwracając się do konkretnego Internauty, pamiętaj o używaniu dużej litery w zaimkach: Ty, Tobie, Ci itp.
- Nie zakładaj sobie niepotrzebnych kont e-mail.
ZABEZPIECZ SWOJE URZĄDZENIA
- W sieci krąży coraz więcej wirusów, które mogą uszkodzić Twój smartfon, tablet czy komputer. Czy masz zainstalowane oprogramowanie antywirusowe? Jeżeli nie, porozmawiaj o tym z rodzicami. Wspólnie wybierzcie i zainstalujcie odpowiedni program.
- Uważaj na e-maile od nieznanych Ci osób. Nigdy nie otwieraj podejrzanych załączników i nie korzystaj z linków przesłanych przez obcą osobę! Mogą one zawierać na przykład wirusy. Najlepiej od razu kasuj e-maile od nieznajomych.
GDY DZIEJE SIĘ COŚ ZŁEGO…
- Rozmawiaj z rodzicami o Internecie. Informuj ich o wszystkich stronach, które Cię niepokoją.
Pokazuj im również strony, które Cię interesują i które często odwiedzasz.
- Kiedy coś lub ktoś w Internecie Cię przestraszy, jeżeli otrzymałeś wulgarną lub krępującą wiadomość, nie odpowiadaj na nią. Pokaż ją rodzicom lub innej zaufanej osobie dorosłej. Możesz też zadzwonić do konsultantów Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży pod bezpłatny numer 116111, aby uzyskać fachową pomoc.
Działając razem – dorośli i dzieci – mamy szansę uczynić cyberświat miejscem bezpiecznym i przyjaznym dla każdego Internauty, dlatego wszyscy – mali i duzi powinniśmy włożyć wysiłek w budowanie takiego Internetu, na jaki wszyscy zasługujemy. Niewątpliwe przy tym wielkim i odpowiedzialnym dziele pomocne okażą się wszystkie zawarte wyżej wskazówki i porady. A zatem: „Działajmy Razem!”.
Opracowała: P. Karykowska