Scenariusz lekcji do przeprowadzenia w klasach IV-VI.
TEMAT : JAK DOCHODZI DO PRZEMOCY?
Cel:
- wzrost świadomości sytuacji psychologicznej ofiary przemocy
- zwiększenie wrażliwości na sytuacje, w których potrzebna jest interwencja
Do przeprowadzenia zajęć potrzebne będą ci: duże arkusze szarego papieru ( 3-5 szt.), kolorowe mazaki. Podziel uczniów na 4-5 osobowe grupy. Czytaj kolejno głośno poszczególne części opowiadania. Po odczytaniu każdej części rozdaj jej tekst wszystkim grupom, wraz z umieszczonymi pod nim pytaniami i poproś, aby uczniowie w grupach na nie odpowiedzieli. Po zaprezentowaniu przez grupy odpowiedzi zapisuj na tablicy lub dużym arkuszu papieru najważniejsze ustalenia (np. uczucia Kasi, możliwości pomocy itp.).
I. W połowie roku szkolnego do klasy VB przyszła nowa uczennica. Kasia nie znała w klasie nikogo i była trochę onieśmielona nową sytuacją. Dlatego, kiedy na przerwie jeden z chłopców zawołał pod jej adresem: "ale grubas", udała, że tego nie słyszy. A poza tym rzeczywiście ważyła nieco za dużo. Inni koledzy i koleżanki usłyszeli to jednak i zaczęli się śmiać.
1. Jak poczuła się Kasia?
2. Dlaczego kolega zaczął ją przezywać?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może dalej się wydarzyć?
5. Czy ktoś mógłby jej pomóc, kto i w jaki sposób?
II. Przezwisko bardzo szybko przylgnęło do Kasi. Po kilku dniach już większość osób tak się do niej zwracała.A kiedy jeszcze kilku chłopców dowiedziało się, że Kasia słabiej radzi sobie z wieloma ćwiczeniami na w-f, zaczęto jej dokuczać jeszcze bardziej. Kasia próbowała nie zwracać na to uwagi, usiłowała też jakoś się zaprzyjaźnić z kolegami i koleżankami z klasy, ale to nie pomagało.
1. Jak czuła się Kasia?
2. Dlaczego dokuczanie dalej trwało?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może dalej się wydarzyć?
5. Czy ktoś mógłby jej pomóc, kto i w jaki sposób?
III. Po kilku miesiącach Kasia stała się "kozłem ofiarnym" klasy. Wprawdzie nie wszystkim podobało się to, w jaki sposób jest traktowana, jednak nikt nie stanął otwarcie w jej obronie. Kasia coraz mniej chętnie szła teraz do szkoły; często bolała ją głowa albo brzuch, opuściła się także w nauce.
1. Jak czuła się Kasia?
2. Dlaczego nikt jej nie pomógł?
3. Co Kasia mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może się dalej wydarzyć?
5. Co można zrobić w takiej sytuacji?
Podczas omawiania zwracaj uwagę na odczucia bohaterki opowiadania i możliwe sposoby pomocy lub poradzenia sobie z tą sytuacją. Po zakończeniu pracy w grupach zapytaj uczniów, jak nazwaliby opisaną sytuację i zachowanie kolegów i koleżanek Kasi. Jeśli uczniowie będą mówili, że jest to wyśmiewanie, dokuczanie lub prześladowanie dodaj, że są to formy agresji i przemocy, z którą w tej sytuacji mamy właśnie do czynienia, ponieważ agresorzy mają przewagę nad ofiarą.
Na podsumowanie poproś uczniów o dokończenie w kręgu dwóch niedokończonych zdań:
"Ludzie dokuczają innym, ponieważ."
"Gdy widzę, że komuś się dokucza, to mogę."
ZASADY PRZECIW PRZEMOCY
Zaproponuj, aby uczniowie spróbowali wspólnie utworzyć klasowy kodeks umów i zasad, które mogłyby w ich klasie zapobiegać przemocy. Zróbcie to metodą "kuli śniegowej" - niech na początku każdy sam napisze na kartce trzy zasady, które chciałby zaproponować. Następnie poproś uczniów o dobranie się w pary i zebranie w parach ustalonych zasad, potem pary łącza się w czwórki, czwórki w ósemki i wreszcie następuje ustalenie wspólnych zasad i umów klasowych.
Przykładowe zasady mogą być następujące:
• Mówimy do siebie po imieniu
• Zgłaszamy wychowawcy, gdy komuś dzieje się krzywda
• Nie bierzemy bez pozwolenia cudzych rzeczy
• Nie wyśmiewamy się z innych
• Pomagamy sobie w nauce i w problemach osobistych
• Pomagamy osobom, którym ktoś dokucza
Pozwól jednak, aby uczniowie sami je zaproponowali i sformułowali, zadbaj jedynie o to, aby nie było wśród nich ustaleń, które prowadza do agresji. Na zakończenie wymyślcie wspólnie sposób zaprezentowania tych zasad w klasie i wprowadzenia ich w życie - niech odbędzie się to w możliwie uroczysty sposób.
Informacja dla nauczyciela
Prześladowanie i dokuczanie może dotyczyć każdego, niezależnie od jego wyglądu, umiejętności, zdolności czy sprawności fizycznej. Niektóre osoby mogą wyglądać lub zachowywać się tak, że inni częściej im dokuczają, jednak to nie one są za to odpowiedzialne. Konsekwencje przemocy ponoszą wszyscy uczestnicy takich sytuacji. Ofiary przeżywają trudne emocje - poczucie poniżenia i upokorzenia, wstyd, lęk, rozpacz i smutek. Długofalowe skutki dla ofiar to obniżona samoocena i problemy społeczne - trudności w nawiązywaniu kontaktów, skłonność do izolacji. Dla sprawców przemocy konsekwencją jest utrwalanie się sposobu agresywnych zachowań, obniżanie się poczucia odpowiedzialności za własne działania, skłonność do zachowań aspołecznych, łatwe wchodzenie w konflikty z prawem. Świadkowie przemocy, którzy nie potrafili się jej skutecznie przeciwstawić, często latami przechowują poczucie winy, niezadowolenie i pretensje do siebie, uczą się też bierności, bezradności i nie reagowania w trudnych sytuacjach.