25 marca 2021 z okazji Światowego Dnia Czytania Tolkiena nauczyciele – bibliotekarze z Biblioteki Szkolnej „U Sowy Poczytajki” zapraszają całą Społeczność Szkolną do wspólnego czytania książek tego autora! Dziś promujemy twórczość i życie J.R.R. Tolkiena, poprzez zapoznanie się z fragmentami jego dzieł. Może ktoś z Was ma „Hobbita” w swojej domowej biblioteczce? Jeśli nie, to serdecznie zapraszamy Uczniów do wypożyczania książek – w Bibliotece „U Sowy Poczytajki” czekają na Was m.in. „Hobbit”, trylogia „Władcy Pierścieni”, „Dzieci Hurina” i „Rudy Dżil i jego pies”. Warto także zapoznać się z 15-minutowym słuchowiskiem na postawie książki „Hobbit, czyli tam i z powrotem” dostępnym w Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej – link: https://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=20559.
Na stronie NINATEKi dostępnych jest także pięć audycji pt. Finezje Literackie,
których bohaterem był J.R.R.Tolkien – link: https://ninateka.pl/filmy/john-ronald-reuel-tolkien - polecamy je starszym uczniom i dorosłym. W dalszej części artykułu znajdziecie wiele interesujących ciekawostek na temat J. J. R. Tolkiena.
Notka biograficzna:
John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973) był angielskim pisarzem i filologiem, jednym z prekursorów współczesnej literatury fantastycznej. Od wczesnego dzieciństwa wykazywał uzdolnienia językowe. Przez cały okres wieku młodzieńczego borykał się z problemami finansowymi (kilka lat po śmierci ojca matka przeszła na katolicyzm, czego skutkiem była utrata wsparcia rodziny), co udawało mu się łagodzić świetnymi wynikami w nauce i otrzymywanymi w konsekwencji stypendiami, najpierw w Szkole Króla Edwarda, następnie w Exeter College w Oxfordzie. Przez cały ten czas samodzielnie uczył się języków obcych i wymyślał własne. W 1921 roku objął stanowisko wykładowcy w katedrze anglistyki Uniwersytetu Leeds, a zdobywszy uznanie w kręgach naukowych pracami na temat literatury staroangielskiej, w 1924 roku objął specjalnie dla niego utworzoną katedrę języka angielskiego, stając się tym samym najmłodszym profesorem Uniwersytetu w Leeds. W 1925 roku zwolniło się miejsce szefa katedry języka staroangielskiego w Oxfordzie, Tolkien zgłosił swoją kandydaturę i otrzymał stanowisko, tym samym na lata powracając do Oxfordu. W 1937 roku opublikował powieść „Hobbit”, która spotkała się z przychylnością czytelników. Prawdopodobnie w tym samym roku zaczął pracę nad „Nowym Hobbitem”, który w późniejszych latach przerodził się we „Władcę Pierścieni”. W tym czasie regularnie publikował wiersze, opowiadania i eseje naukowe. W 1948 roku ukończył pracę nad „Władcą Pierścieni”, swoim ‘opus magnum’. Początkowo rękopis był odrzucany przez kolejne wydawnictwa, ostatecznie postanowiono wydać go w trzech częściach w niewielkim nakładzie, zakładając straty. Powieść została jednak przyjęta bardzo ciepło zarówno przez czytelników, jak i krytyków, a kolejne wydania, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, ugruntowywały światowy sukces pisarza. Powstały liczne kluby miłośników twórczości Tolkiena, pisano artykuły i rozprawy naukowe, a wiele powiedzonek i elementów świata powieści zaczęło przenikać do codziennego języka. W 1973 roku Tolkien otrzymał Order Imperium Brytyjskiego. W latach 2001 – 2003 miały swoją premierę ekranizacje trylogii „Władcy Pierścieni”, nagrodzone aż 17 Statuetkami Filmowych Oskarów, a w latach 2012 – 2014 na ekrany kin trafiła trylogia inspirowana „Hobbitem”.
Ciekawostki o J. J. R. Tolkienie i jego twórczości:
- pisarz był poliglotą – znał ponad 30 języków – germańskich i celtyckich, wymarłych i nowożytnych, m.in. łacinę, starożytną grekę, hebrajski, norweski, hiszpański, francuski, esperanto czy rosyjski. Uczył się także języka polskiego, lecz uważał go za trudny język i nie potrafił się nim dobrze posługiwać. Chęć do nauki języków zaszczepiła w nim jego mama – Mebel, gdy ten był jeszcze dzieckiem;
- Tolkien był twórcą literackich światów z ich własnymi językami. Stworzył aż 14 języków, którymi posługiwały się postacie zamieszkujące Śródziemie. Jednym z nich jest quenya, który powstał na podstawie języka fińskiego i stał się potem mową elfów Wysokiego Rodu w świecie ,,Silmarillionu’’, ,,Hobbita’’ i ,,Władcy Pierścieni’’. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów słów w języku quenya: lapse - niemowlę (fin. lapsi – dziecko), anta- dawać (fin. antaa – dawać), hala - rybka (fin. kala – ryba);
- powieść „Hobbit, czyli tam i z powrotem” napisał jako pierwszą, był to prezent dla jego małych synków. Znajomi Tolkiena zachwycili się nią i namówili go, aby nie przestawał pisać;
- „Władca Pierścieni” powstawał aż 14 lat;
- Tolkien nie był wcale sprawny w obsłudze maszyny do pisania. Mowa nawet w niektórych źródłach o tym, że pisał tylko palcami wskazującymi, powoli wystukując treść. Jest to o tyle szokujące, że na przykład jego „Władca Pierścieni” liczy sobie tysiące stron;
- pisarz jest najbardziej znany z „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”, które doczekały się adaptacji filmowych w reżyserii Petera Jacksona, a także „Silmarillionu” i „Niedokończonych opowieści”, zredagowanych już po śmierci autora przez jego syna, Christophera Tolkiena;
- w twórczości Tolkiena znaleźć można wiele subtelnych metafor nawiązujących do chrześcijaństwa, m.in. konflikt dobra i zła, bezinteresowna ofiara oraz pytanie o czas i wieczność, a szczególnie o życie i śmierć;
- Tolkien urodził się w Południowej Afryce, jednak po śmierci ojca przeprowadził się do Anglii. Od czwartego do ósmego roku życia mały Ronald wraz z matką i bratem mieszkali w niewielkiej wiosce, Sarehole, w okolicy Birmingham. W jednym z wywiadów Tolkien wspomniał, że tworząc Shire – hobbicią ojczyznę – inspirował się ,,kilkoma ukochanymi milami kwadratowymi rzeczywistej okolicy Sarehole”;
- Tolkien już od najmłodszych lat przejawiał zainteresowania podaniami, legendami i baśniami. Jego dzieła zawierają wiele odniesień do mitologii nordyckiej. Jednym z największych źródeł inspiracji Ronalda była ,,Edda poetycka’’ – zbiór utworów mitologicznych i pieśni heroicznych. Pomysły na imiona trzynastu krasnoludów, które odwiedziły Bilba Bagginsa, tytułowego bohatera ,,Hobbita’’ zaczerpnął z jednej z islandzkich pieśni, pt. „Wieszczba Wölwy”, która rozpoczyna ,,Eddę poetycką”;
- znajomość starych języków, podań i legend skandynawskich ludów a także zainteresowanie różnymi kulturami oraz bogata wyobraźnia bardzo pomogły pisarzowi stworzyć niepowtarzalne, oryginalne dzieła;
- tego jak wielki będzie jego wkład w obraz literatury fantastycznej, nie przewidział nawet jego najlepszy przyjaciel, Clive Staples Lewis (autor „Opowieści z Narnii);
- Tolkien opublikował także ponad 100 prac z dziedziny filologii i literatury dawnej, współpracował przy powstaniu największego słownika języka angielskiego, wydawanego tuż po I wojnie światowej, Oxford English Dictionary;
- obchodzone 25 marca wspaniałe święto fanów literatury tolkienowskiej i miłośników filmów Petera Jacksona, powstało z inicjatywy angielskiego Towarzystwa Tolkienowskiego (Tolkien Society) w 2003 roku;
- w tolkienowskim świecie data 25 marca to także święto, bo właśnie tego dnia obchodzono upadek Saurona i zakończenie wojny o Pierścień.
Wszyscy gotowi? A zatem zaczynamy wspólną czytelniczą podróż do fantastycznego świata J. J. R. Tolkiena!
Opracowały: P. Karykowska, E. Kaleta